Η σκηνοθέτις Varda Bar-Kar μας συστήνει ξανά την εμβληματική Τζάνις Ίαν μέσα από το νέο μουσικό ντοκιμαντέρ Janis Ian: Breaking Silence – ένα πορτρέτο της ζωής μιας γυναίκας που έγραψε ιστορία όχι μόνο με τη μουσική της, αλλά και με την αφοπλιστική ειλικρίνεια με την οποία έζησε.
Από παιδί θαύμα σε φωνή διαμαρτυρίας
Η πορεία της Ίαν ξεκίνησε νωρίς. Σε ηλικία μόλις 12 ετών, η νεαρή Τζάνις Φινκ –όπως ήταν το πραγματικό της όνομα– έστειλε ένα δικό της τραγούδι στο περιοδικό Broadside, το οποίο και δημοσιεύτηκε, σηματοδοτώντας την είσοδό της στον κόσμο της μουσικής. Μέχρι τα 14 της, είχε ήδη γράψει το «Society’s Child», ένα τολμηρό κομμάτι για διαφυλετική σχέση, που όχι μόνο την καθιέρωσε αλλά και της προκάλεσε σοβαρές αντιδράσεις – ακόμη και απειλές κατά της ζωής της.
Από τη σκηνή του Village Gate έως τα πάρτι με την Τζάνις Τζόπλιν και τα τζαμαρίσματα με τον Τζίμι Χέντριξ, η καλλιτεχνική της πορεία υπήρξε πολυδιάστατη και γεμάτη αντιθέσεις: εφηβική δόξα, πτώσεις, προσωπικά σκοτάδια και δημιουργική αναγέννηση.
«At Seventeen»: Η θλίψη που έγινε ύμνος
Η Ίαν βίωσε την απόρριψη, τη μοναξιά και την κατάθλιψη, και μετουσίωσε όλα αυτά τα βιώματα σε τέχνη. Το «At Seventeen» έγινε παγκόσμια επιτυχία, δίνοντας φωνή σε χιλιάδες κορίτσια που δεν ένιωθαν πως ανήκουν.
Φίλοι, συνεργάτες και θαυμαστές όπως η Joan Baez, ο Arlo Guthrie και σημαντικοί κριτικοί καταθέτουν στο ντοκιμαντέρ τον θαυμασμό τους για την ευαισθησία και τη δύναμη της Ίαν – μιας γυναίκας που υπήρξε πάντοτε αληθινή.
Αγάπη, επιβίωση και απώλεια
Η προσωπική της ζωή ήταν εξίσου περιπετειώδης. Από έναν κακοποιητικό γάμο με τον σκηνοθέτη Tino Sargo μέχρι την αναζήτηση της αληθινής αγάπης, που τελικά βρήκε στο πρόσωπο της Patricia Snyder. Το 2003, οι δυο τους παντρεύτηκαν στον Καναδά και έγιναν το πρώτο λεσβιακό ζευγάρι που παρουσιάστηκε στη στήλη «Vows» των New York Times.
Αποκλεισμένη, συκοφαντημένη και παρεξηγημένη από νωρίς – με τον Bill Cosby να τη στοχοποιεί ως λεσβία ήδη από τη δεκαετία του ’60 – η Τζάνις χρειάστηκε δεκαετίες για να διεκδικήσει την αλήθεια της και να κάνει επίσημα coming out στις αρχές του ’90.
Η δύναμη μιας ζωής σε στίχους
Με δέκα υποψηφιότητες για Grammy, συνεργασίες με καλλιτέχνες όπως η Ντόλι Πάρτον και ο Γουίλι Νέλσον, και τραγούδια που διασκευάστηκαν από θρύλους όπως η Νίνα Σιμόν, η Τζάνις Ίαν δεν υπήρξε ποτέ «εύκολη» καλλιτέχνις – υπήρξε όμως πάντα αυθεντική. Παρά τα προβλήματα υγείας που την ανάγκασαν να ακυρώσει την αποχαιρετιστήρια περιοδεία της το 2022, το έργο της συνεχίζει να συγκινεί, να εμπνέει και να διεκδικεί θέση στο πάνθεον της μουσικής ιστορίας.
Το Janis Ian: Breaking Silence είναι κάτι περισσότερο από βιογραφία. Είναι ένας ύμνος στην αντοχή, στην τέχνη και στη σημασία του να παραμένεις πιστός στον εαυτό σου – ακόμη κι όταν όλα σε ωθούν προς το αντίθετο.
