Η Patti Smith, στα 78 της, αποδεικνύει ότι παραμένει μια ακούραστη δημιουργική δύναμη. Με αφορμή τα 50 χρόνια του Horses και το νέο της βιβλίο Bread of Angels, η “νονά του πανκ” μιλά για τη ζωή, την απώλεια, τη φήμη, την πολιτική και τη δημιουργία — με τη γνήσια ευαισθησία και το πνεύμα που την καθιέρωσαν ως θρύλο.
Η Patti Smith συνεχίζει να ενσαρκώνει το πνεύμα της αντοχής και της αλήθειας. Στα 78 της, δείχνει πως η τέχνη και η ζωή δεν είναι ποτέ χωριστές έννοιες. Στην πρόσφατη συνέντευξή της με την El Pais, η Σμιθ μίλησε για τη νέα της περιοδεία, τα απομνημονεύματά της Bread of Angels και το πώς το πένθος, η αγάπη και η δημιουργία έγιναν οι σταθερές πυξίδες της ζωής της.
«Το πένθος δεν είναι το τέλος της αγάπης· είναι η απόδειξή της. Κλαις επειδή αγάπησες βαθιά. Κι αν μπορείς ακόμη να νιώσεις αγάπη, μπορείς ακόμη να νιώσεις ελπίδα», δηλώνει με την ηρεμία εκείνης που έχει ζήσει όλη τη διαδρομή — από τη Νέα Υόρκη του CBGB μέχρι τα διεθνή βραβεία και τις σκηνές της Ευρώπης.
Η Σμιθ περιγράφει πως η ιδέα για το βιβλίο προέκυψε σχεδόν μεταφυσικά. «Είδα ένα όνειρο όπου κρατούσα ένα λευκό βιβλίο με τέσσερις φωτογραφίες. Όταν ξύπνησα, τα χέρια μου ήταν ακόμα στη στάση που το κρατούσα», θυμάται. «Ήξερα ότι έπρεπε να το γράψω». Παρ’ όλα αυτά, η συγγραφή υπήρξε επώδυνη. «Ο πόνος ήταν τόσο έντονος που σταματούσα για μήνες», παραδέχεται.
📌 Διαβάστε Επίσης: Rosalía x Patti Smith: Μια απροσδόκητη συνάντηση στο “LUX”
Η τραγουδίστρια αποκαλύπτει ακόμη ένα βαθύ προσωπικό τραύμα: την αποκάλυψη ότι ο άνδρας που την μεγάλωσε δεν ήταν ο βιολογικός της πατέρας. «Έπρεπε να ξαναβρώ ποια είμαι», λέει. «Αλλά ο πατέρας που με μεγάλωσε ήταν ένας υπέροχος άνθρωπος. Είμαι αυτή που είμαι χάρη και στους δύο».
Παρά τον πόνο, η Σμιθ βλέπει τη δημιουργία ως λύτρωση. Όπως λέει, «η απώλεια μπορεί να είναι ένα φως. Αντί να την αποφεύγεις, μπορείς να γράψεις μέσα απ’ αυτήν». Η ευγνωμοσύνη, προσθέτει, είναι το πιο ισχυρό της όπλο: «Όταν λες ‘ευχαριστώ’, κόβεις κρίκους από τις αλυσίδες σου».
Η σχέση της με τη φήμη παραμένει απρόβλεπτη. «Δεν ήθελα ποτέ να είμαι διάσημη, ήθελα να είμαι ειλικρινής», λέει. «Οι γονείς μου με έμαθαν να σέβομαι τους ανθρώπους που έρχονται στις συναυλίες. Η μητέρα μου με ανάγκαζε να μένω μέχρι το τέλος για να δίνω αυτόγραφα. “Μην ξεχνάς ποιος σε έφερε εδώ”, μου έλεγε».
📌 Διαβάστε Επίσης: Patti Smith: Το «Bread of Angels» αποκαλύπτει τη ζωή πίσω από τη θρυλική καλλιτέχνιδα
Η ίδια θυμάται ένα από τα πιο ανθρώπινα στιγμιότυπα της ζωής της, όταν συνάντησε τον Bob Dylan: «Μου είπε ότι του άρεσε η ποίησή μου κι εγώ, ντροπαλή όπως πάντα, απάντησα “Μισώ την ποίηση” και έφυγα. Και όμως, του άρεσε αυτή η ειλικρίνεια».
Όσο για τη βιομηχανία της μουσικής, η Σμιθ ποτέ δεν μπήκε στη λογική του “πρέπει”. «Αν σήμαινε ότι ο δίσκος δεν πουλούσε, τότε ας μην πουλούσε. Ήξερα τι δεν θα έκανα», λέει. «Όμως είμαι και ρεαλίστρια. Έκανα δουλειές μόνο για τα χρήματα, γιατί έπρεπε να φροντίσω την οικογένειά μου. Αν κάποιος διαφωνεί, ας πληρώσει εκείνος τον παιδίατρο».
Δεν διστάζει να μιλήσει και για την πολιτική της στάση, ειδικά για το ζήτημα της Παλαιστίνης, ένα θέμα που, όπως λέει, «της στερεί τον ύπνο». «Όλοι γνωρίζουν τι πιστεύω. Δεν είμαι πολιτικός, είμαι καλλιτέχνις και μητέρα. Δεν θα αφήσω κανέναν να με εκφοβίσει. Δεν είμαι κατά κανενός λαού — είμαι υπέρ της δικαιοσύνης».
Η Σμιθ βλέπει τη δημόσια έκφραση ως ηθική υποχρέωση: «Το να μιλάς είναι θέμα συνείδησης, όχι καθήκοντος». Όπως λέει, το πιο δύσκολο κομμάτι της ωριμότητας είναι να μάθεις να αμφιβάλλεις. «Είναι λυτρωτικό να δέχεσαι ότι μπορεί να μην έχεις δίκιο», εξομολογείται. «Αυτό σε κάνει πιο ανθρώπινο».
📌 Διαβάστε Επίσης: Dua Lipa: Το βιβλίο της Patti Smith που άλλαξε την πορεία της ως καλλιτέχνιδα
Η τραγουδίστρια θυμάται το σοβαρό ατύχημα που είχε στη σκηνή, όταν έσπασε τον αυχένα, και πώς αυτό άλλαξε τη ζωή της. «Από τότε νιώθω πιο ειρηνική από ποτέ. Η ζωή είναι εύθραυστη, κι αυτό είναι το δώρο της».
Όταν τη ρωτούν αν οι “People Have the Power” εξακολουθούν να ισχύουν σήμερα, απαντά με σιγουριά: «Ναι. Το πρόβλημα είναι ότι ξεχνάμε πώς να τη χρησιμοποιούμε». Παραδέχεται ότι οι καιροί είναι δύσκολοι, αλλά βρίσκει ελπίδα στις νεότερες γενιές: «Βλέπω παιδιά που βγαίνουν στους δρόμους χωρίς φόβο. Βλέπω τη Greta Thunberg και τόσες άλλες Γκρέτες σ’ όλο τον κόσμο».
Παρά τις τιμές και τα βραβεία, η ίδια νιώθει ακόμα παιδί. «Κάποιες φορές είμαι ακόμη δέκα χρονών», λέει γελώντας. «Αυτό με κρατά ζωντανή, η περιέργεια, ο ενθουσιασμός. Αν έκανα τατουάζ, θα έγραφα τη φράση ‘η γλώσσα του ενθουσιασμού’».
Στο τέλος, μιλά για το πώς θέλει να τη θυμούνται: «Θα ήθελα να με θυμούνται ως κάποιον που μπορούσες να εμπιστευτείς». Για εκείνη, το Just Kids παραμένει σύμβολο μιας εποχής: «Είναι ένα βιβλίο που οι άνθρωποι κουβαλούν μαζί τους, γεμάτο καφέδες και δάκρυα».
Και όμως, ακόμη δεν θεωρεί ότι έχει γράψει το μεγάλο της έργο. «Αυτό με κρατά ζωντανή», λέει. «Η ιδέα ότι το αριστούργημά μου βρίσκεται ακόμη μπροστά μου».
