Από το Montreux μέχρι το Grammy Hall of Fame, το «Smoke on the Water» παραμένει το τραγούδι-σύμβολο των Deep Purple και της ροκ μουσικής
Για μια μπάντα που κουβαλά σχεδόν έξι δεκαετίες ιστορίας, περισσότερα από είκοσι τρία στούντιο άλμπουμ και δεκάδες τραγούδια που σημάδεψαν γενιές, είναι άδικο να την περιορίζεις σε ένα μόνο κομμάτι. Όταν μιλάμε όμως για τους Deep Purple και το «Smoke on the Water», τότε ακόμα και αυτή η φράση αποκτά νόημα. Από το 1972, όταν κυκλοφόρησε στο άλμπουμ Machine Head, μέχρι σήμερα, αυτό το τραγούδι μοιάζει να έχει ξεφύγει από το πέρασμα του χρόνου. Από την πρώτη κιόλας στιγμή που ακούγεται το riff του Ritchie Blackmore, είναι σαν ένα ηλεκτρικό κύμα να διαπερνά το σώμα σου, μια αντίδραση που παραμένει ίδια εδώ και δεκαετίες.
Το συγκεκριμένο κομμάτι κατάφερε να μπει στη λίστα με τα 500 καλύτερα τραγούδια όλων των εποχών του Rolling Stone, ενώ το 2017 κέρδισε μια θέση και στο Grammy Hall of Fame. Κι όμως, στην αρχή κανείς από την ίδια τη μπάντα δεν πίστευε ότι θα είχε τέτοια απήχηση. Δεν ήταν καν single όταν κυκλοφόρησε το άλμπουμ. Χρειάστηκε να περάσει ένας ολόκληρος χρόνος για να κυκλοφορήσει ως single, κι όμως το κοινό το είχε ήδη αναδείξει σε «σήμα κατατεθέν» των συναυλιών των Deep Purple. Μάλιστα, η εκτέλεση του κομματιού στο Made in Japan έχει μείνει στην ιστορία ως μια από τις πιο εμβληματικές live στιγμές της ροκ, με το ίδιο το Rolling Stone να κατατάσσει το άλμπουμ αυτό ως το 6ο καλύτερο live όλων των εποχών.
📌 Διαβάστε Eπίσης: Ioannis: Ο Έλληνας που έδωσε εικόνα στη φωνή της rock
Η αφορμή για να μιλήσουμε ξανά για το τραγούδι ήταν η κυκλοφορία του Made in Japan – 50th Anniversary Edition. Και μαζί με αυτήν, η επιστροφή στις ρίζες της ιστορίας του «Smoke on the Water», όπως την έχουν διηγηθεί τα ίδια τα μέλη των Deep Purple.
Το 1971, οι Deep Purple ήθελαν να δοκιμάσουν κάτι διαφορετικό. Είχαν αποφασίσει να φτιάξουν έναν πιο «ζωντανό» και δυναμικό ήχο, πιο κοντά στην ενέργεια που μετέφεραν στα live τους. Για τον λόγο αυτόν, νοίκιασαν τον φορητό εξοπλισμό ηχογράφησης των Rolling Stones και ταξίδεψαν στο Montreux της Ελβετίας. Εκεί, στο καζίνο της πόλης, σχεδίαζαν να ηχογραφήσουν το νέο τους άλμπουμ, μένοντας για τρεις εβδομάδες. Όμως κανείς δεν μπορούσε να φανταστεί πως η μοίρα θα έγραφε το σενάριο για το πιο διάσημο κομμάτι τους.
Το βράδυ πριν ξεκινήσουν οι ηχογραφήσεις, η μπάντα πήγε να δει τον Frank Zappa με τους Mothers of Invention στο Montreux Jazz Festival. Κάποια στιγμή, μέσα στη συναυλία, ένας θεατής άναψε φωτοβολίδα και την εκτόξευσε προς την οροφή. Σπίθες άρχισαν να πέφτουν παντού, ο κόσμος πανικοβλήθηκε και όλοι έτρεχαν να βγουν έξω. Ο Roger Glover, μπασίστας των Deep Purple, έχασε για λίγο τα υπόλοιπα μέλη και μπήκε ξανά μέσα για να τους βρει. Εκείνη τη στιγμή έγινε έκρηξη και όλο το καζίνο τυλίχθηκε στις φλόγες.
Οι μουσικοί βρήκαν καταφύγιο λίγα τετράγωνα πιο κάτω, στο ξενοδοχείο τους. Καθισμένοι στο μπαρ, έβλεπαν τον καπνό να ανεβαίνει πάνω από τη λίμνη της Γενεύης. Το θέαμα ήταν τόσο έντονο που έμεινε χαραγμένο στη μνήμη τους. Όπως θυμάται ο Glover, κάποια στιγμή είπε αυθόρμητα τη φράση «smoke on the water». Λίγες μέρες αργότερα, η φράση αυτή έγινε ο τίτλος για ένα από τα riff που είχε ήδη γράψει ο Ritchie Blackmore.
Ο Ian Gillan σημείωνε στίχους στο τετράδιό του, κι έτσι μαζί με τον Glover ξεκίνησαν να σκαρώνουν την ιστορία του τραγουδιού. Μέσα σε ένα τέταρτο περίπου, είχαν γράψει τους στίχους που περιέγραφαν όλα όσα έζησαν: τη φωτιά, την καταστροφή και την εικόνα του καπνού πάνω από τη λίμνη. Ένα τραγούδι που γεννήθηκε από ένα ατύχημα και κατέληξε να γίνει ύμνος.
Αυτό που κάνει το «Smoke on the Water» ξεχωριστό δεν είναι μόνο το riff που μπορεί να παίξει σχεδόν κάθε αρχάριος κιθαρίστας, αλλά και η δύναμη που μεταφέρει ζωντανά. Όπως έχουν παραδεχτεί οι ίδιοι οι Deep Purple, δεν υπάρχει συναυλία όπου να το παίξουν και να μην δημιουργηθεί αμέσως μια μοναδική χημεία με το κοινό. Είναι σαν να πατάς ένα διακόπτη και ξαφνικά το στάδιο να παίρνει φωτιά από τον ενθουσιασμό.
Στην πραγματικότητα, το τραγούδι αυτό έγινε κάτι παραπάνω από μουσική. Έγινε αφήγηση, ιστορική στιγμή, και παράλληλα ένα σημείο αναφοράς για την ίδια τη rock κουλτούρα. Σήμερα, περισσότερο από πενήντα χρόνια μετά, εξακολουθεί να παίζεται με την ίδια ένταση και να συγκινεί εξίσου τις νέες γενιές ακροατών. Το γεγονός ότι το riff παραμένει ένα από τα πρώτα που μαθαίνει κάθε κιθαρίστας δείχνει πόσο ανεξίτηλο είναι στη συλλογική μνήμη.
📌 Διαβάστε Eπίσης: Shawn Mendes: Παραλίγο να χάσει το live στο Λονδίνο – Το τρένο που χάλασε και η έκπληξη με τον Niall Horan
Ακόμα και για τα ίδια τα μέλη της μπάντας, το τραγούδι δεν έχει χάσει τη μαγεία του. Ο Roger Glover έχει πει πολλές φορές πως, παρόλο που το έχει παίξει αναρίθμητες φορές, δεν το βαριέται ποτέ. Κάθε φορά που ακούγεται, το κοινό ζει ξανά την ίδια έξαψη, και αυτό είναι το μεγαλύτερο δώρο που μπορεί να δώσει η μουσική σε έναν δημιουργό.
Κάπως έτσι, ένα βράδυ που ξεκίνησε με φωτιά και πανικό, κατέληξε να γεννήσει το τραγούδι που άλλαξε για πάντα την πορεία των Deep Purple και της rock μουσικής γενικότερα. Το «Smoke on the Water» δεν είναι απλώς ένα hit – είναι μια ζωντανή απόδειξη ότι μερικές φορές η έμπνευση έρχεται μέσα από το χάος και το απρόβλεπτο. Κι αυτή η σπίθα που άναψε τότε στο Montreux συνεχίζει να καίει, πενήντα και πλέον χρόνια μετά.
