Δεν είναι μυστικό πως η Billie Holiday κουβαλούσε μια ζωή γεμάτη πόνο – από τα πρώτα της βήματα μέχρι και τα τελευταία. Παρόλο που αναδείχθηκε ως μία από τις σπουδαιότερες φωνές του 20ού αιώνα, το προσωπικό της δράμα δεν έπαψε ποτέ να τη στοιχειώνει. Ίσως γι’ αυτό οι ερμηνείες της είχαν πάντα εκείνο το ιδιαίτερο βάθος και τη μελαγχολία που λίγοι μπορούν να αποδώσουν.
Το Lady in Satin, το προτελευταίο της άλμπουμ που κυκλοφόρησε το 1958, αποτελεί ένα σπαρακτικό τεκμήριο της ζωής και της τέχνης της. Σε εκείνη τη φάση, η Holiday είχε ήδη αρχίσει να λυγίζει σωματικά και ψυχικά. Η μακροχρόνια χρήση ουσιών και οι κακοποιητικές σχέσεις είχαν αφήσει έντονα σημάδια όχι μόνο στην υγεία της, αλλά και στη φωνή της. Το αποτέλεσμα ήταν ένα άλμπουμ που δίχασε το κοινό, καθώς είχε χαθεί μεγάλο μέρος της φωνητικής της έκτασης, ειδικά στα υψηλά της σημεία.
Κι όμως, μέσα σε όλο αυτό το εσωτερικό ναυάγιο, ξεχωρίζει ένα τραγούδι: “You’ve Changed”. Η ερμηνεία της είναι λιτή, μα βαθιά συναισθηματική. Χωρίς τεχνάσματα, χωρίς περιττά στολίδια, η Holiday επικοινωνεί τον σπαραγμό μιας σχέσης που έχει φτάσει στο τέλος της. Οι στίχοι του τραγουδιού, γραμμένοι από τον Bill Carey σε μουσική του Carl Fisher, μιλούν για μια οδυνηρή συνειδητοποίηση: “Δεν είσαι πια ο άγγελος που ήξερα. Δεν χρειάζεται να μου το πεις – όλα τελείωσαν.”
Το τραγούδι αποκτά ακόμη πιο σκοτεινή διάσταση όταν αναλογιστεί κανείς τις προσωπικές της εμπειρίες. Λίγο πριν την ηχογράφηση του άλμπουμ, είχε παντρευτεί τον Louis McKay – έναν άνθρωπο που τη χτυπούσε και της έκλεβε τα χρήματα. Και όμως, παρά την ταλαιπωρία, η Billie δεν σταματά να τραγουδά. Η φωνή της ραγίζει, παραπαίει, χάνει την καθαρότητα του παρελθόντος – αλλά αποκτά μια αλήθεια που λίγες φωνές μπορούν να φτάσουν.
Στο “You’ve Changed”, δεν είναι μόνο η απώλεια ενός συντρόφου που την πληγώνει. Ίσως βλέπει τον εαυτό της μέσα στους στίχους. “Η λάμψη στα μάτια σου χάθηκε” – ίσως αναφέρεται στην ίδια. Σε εκείνη την Billie που κάποτε σαγήνευε, και τώρα παλεύει να κρατηθεί όρθια.
Η ακρόαση του τραγουδιού σήμερα μοιάζει με μια ηδονοβλεπτική ματιά σε μια γυναίκα συντετριμμένη, όπως έχουν επισημάνει κριτικοί. Μα είναι και κάτι περισσότερο: είναι ένα αντίο. Μια παραδοχή ότι όλα αλλάζουν – έστω και αν η κατανόηση αυτή έρχεται πολύ αργά.
